Hoe kan ik zij‑instromen als leraar in het voortgezet onderwijs?
Het voortgezet onderwijs (vo) biedt zij‑instromers twee routes naar de klas: het tweedegraads en het eerstegraads traject. Beide routes maken het mogelijk om met een hbo‑ of wo‑diploma binnen twee jaar lesbevoegd te worden terwijl je al betaald lesgeeft. Hieronder lees je welke stappen je doorloopt, wat de toelatingseisen zijn en hoe je je voorbereidt.
Kies je vak en graad: tweede‑ of eerstegraads
Voordat je solliciteert, bepaal je in welk schoolvak je wilt lesgeven. Met een tweedegraads bevoegdheid mag je lesgeven in de onderbouw van havo en vwo (klassen 1‑3), het vmbo en praktijkonderwijs. Een eerstegraads bevoegdheid geeft je daarnaast recht om in de bovenbouw van havo en vwo (klassen 4‑6) les te geven. Voor een eerstegraads traject heb je naast een wo‑bachelor ook een aansluitende masteropleiding nodig.
Stappen van het zij‑instroomtraject (VO)
1. Oriëntatie en solliciteren
Zoek naar vacatures op platforms zoals Meesterbaan en Scholenopdekaart. Solliciteer bij scholen die zij‑instromers zoeken of geef bij een reguliere vacature aan dat je het traject wilt volgen. Zorg dat je vakkennis aansluit op het schoolvak waarin je wilt lesgeven; zeker voor het eerstegraads traject moet je voldoende vakinhoudelijke studiepunten hebben.
2. Geschiktheidsonderzoek
De school vraagt bij een lerarenopleiding een geschiktheidsonderzoek aan. Dit bestaat uit een portfolio van je opleidings- en werkervaring en een assessment waarbij je voor de klas staat en reflecteert op je lessen. Het onderzoek kijkt of je direct zelfstandig kunt lesgeven, of je binnen twee jaar het diploma kunt halen en welke scholing nodig is.
3. Persoonlijk leer‑werktraject
Na een positieve geschiktheidsverklaring start je met werken en leren. Je krijgt een aanstelling (meestal 0,4–0,8 fte), ontvangt salaris en volgt een maatwerkprogramma aan de lerarenopleiding. Het tweedegraads traject duurt maximaal twee jaar; een eerstegraads traject duurt eveneens maximaal twee jaar maar vergt vaak meer vakstudie.
Toelatingseisen
- Minimaal een hbo‑bachelor; voor een eerstegraads traject heb je een wo‑bachelor en een master nodig in het vakgebied.
- Een aanstelling bij een vo‑school en een geldige VOG.
- Je hebt de afgelopen twee jaar geen reguliere lerarenopleiding gevolgd (tenzij afgerond).
- Voldoende vakinhoudelijke kennis en studiepunten die aansluiten bij het schoolvak.
Financiering en subsidie
Net als in het basisonderwijs bekostigt de school het traject. Het schoolbestuur kan een zij‑instroomsubsidie van € 25.000 aanvragen om de scholing, begeleiding en eventuele vervanging te betalen. Hierdoor draag je zelf geen studiekosten en ontvang je salaris.
Tips voor een succesvolle start
- Analyseer welke vakken en graden bij jouw achtergrond passen.
- Bereid je portfolio goed voor; verzamel bewijs van vakkennis en relevante werkervaring.
- Verken of je huidige vakinhoudelijke kennis voldoet aan de eisen voor tweede‑ of eerstegraads traject.
- Vraag tijdens sollicitaties naar de begeleiding en het aantal lesuren; een goede balans tussen werk en studie is cruciaal.
Veelgestelde vragen (FAQ)
Voor een tweedegraads traject volstaat een hbo‑bachelor in een vakgebied dat aansluit bij het schoolvak. Voor een eerstegraads traject heb je een wo‑bachelor en master nodig met voldoende vakinhoudelijke studiepunten.
Wat is het verschil tussen een tweedegraads en een eerstegraads bevoegdheid?Een tweedegraads bevoegdheid geeft recht om les te geven in de onderbouw van havo/vwo en het vmbo. Met een eerstegraads bevoegdheid mag je ook in de bovenbouw van havo/vwo lesgeven. De opleidingseisen voor de eerstegraads zijn zwaarder en vereisen een relevante master.
Hoe verloopt het geschiktheidsonderzoek?Het onderzoek bestaat uit een portfolio en een assessment. Tijdens het assessment word je geobserveerd terwijl je een les geeft en voer je gesprekken over je aanpak. Op basis hiervan beoordeelt de lerarenopleiding of je geschikt bent en welke scholing je nodig hebt.
Wie betaalt het zij‑instroomtraject?De school financiert het traject en kan een subsidie van € 25.000 per zij‑instromer aanvragen. Hierdoor hoef je zelf geen collegegeld te betalen en ontvang je salaris gedurende het traject.