Zij-instromen in het onderwijs - alle routes op een rij
Zij-instroom is dé kans om jouw loopbaan een nieuwe richting te geven. Of je nu uit techniek, zorg, ict, creatief of het bedrijfsleven komt: er is altijd een route die past bij jouw achtergrond en beschikbare tijd. In dit artikel zetten we alle zes routes op een rij en helpen we je kiezen. Per route lees je kort de kern: voor wie, hoe lang, wat je doet en wat het oplevert.
1. Zij-instroom in het beroep (algemeen)
De ‘klassieker’ onder de routes. Je wordt aangenomen door een school, krijgt vanaf dag één salaris en volgt tegelijkertijd een maatwerktraject bij een lerarenopleiding. Doel: binnen circa twee jaar je onderwijsbevoegdheid behalen terwijl je al lesgeeft.
- Voor wie: hbo/wo-afgestudeerden met voldoende vakkennis en de wens om snel voor de klas te staan.
- Duur: meestal 2 jaar (soms verlengbaar).
- Wat je krijgt: salaris, begeleiding op school, begeleiding vanuit de opleiding, vaak subsidie voor kosten.
- Let op: de combinatie werken–studeren is intensief; goede planning is key.
Meer over ‘zij-instroom in het beroep’
2. Zij-instroom primair onderwijs (PO)
Speciaal voor toekomstige leerkrachten basisonderwijs. Je draait mee op een basisschool en volgt een verkort traject richting pabo-bevoegdheid, afgestemd op je vooropleiding en ervaring.
- Voor wie: hbo/wo’ers die leerlingen van 4–12 jaar willen begeleiden (groep 1 t/m 8).
- Duur: rond de 2 jaar.
- Pluspunten: grote vraag naar leerkrachten, veel praktijkervaring, begeleiding in de groep.
- Aandachtspunt: toetsen/portfolio en lessen lopen parallel; piekbelasting komt voor.
3. Zij-instroom voortgezet onderwijs (VO)
Voor wie wil lesgeven aan jongeren van 12–18 jaar in een specifiek vak (bijv. Nederlands, wiskunde, natuurkunde, CKV of beroepsgericht). Je werkt toe naar een eerste- of tweedegraads bevoegdheid terwijl je al in dienst bent.
- Voor wie: hbo/wo’ers met sterke vakkennis; voor beroepsgerichte vakken telt praktijkervaring zwaar.
- Duur: meestal 2 jaar.
- Pluspunten: direct aan de slag in je vak, stevige werkplekbegeleiding.
- Aandachtspunt: roosters kunnen wisselen; nakijk- en voorbereidingswerk vergen extra tijd.
4. PDG-traject in het mbo
Het Pedagogisch Didactisch Getuigschrift (PDG) is de didactische kwalificatie voor mbo-docenten. Je geeft al les (of start als instructeur) en rondt in circa 10–18 maanden je PDG af met praktijkopdrachten, lesobservaties en portfolio.
- Voor wie: vakmensen met stevige praktijkervaring die hun expertise willen overbrengen in het mbo.
- Duur: 10–18 maanden (afhankelijk van vrijstellingen en studietempo).
- Pluspunten: praktijkgericht, vaak (grotendeels) bekostigd door de werkgever.
- Aandachtspunt: examen- en portfolio-uren plannen, zeker rond piekperioden.
5. Versneld voor de klas (pabo-studenten)
Ben je pabo-student met aantoonbare voortgang? Dan kun je, in afstemming met je opleiding en een schoolbestuur, al betaald voor de klas staan. Je bouwt ervaring op zonder je studie onnodig te vertragen.
- Voor wie: pabo-studenten (meestal in de hoofdfase) met sterke praktijkbeoordelingen.
- Duur: flexibel (veelal 0,5–1,5 jaar naast je opleiding).
- Pluspunten: versnelling van je professionele ontwikkeling en een ijzersterk cv.
- Aandachtspunt: bewaak studieduur; plan piekweken slim en stem inzet af.
Meer over ‘versneld voor de klas’
6. Hybride leraar
Wil je eerst proeven van het onderwijs? Als hybride leraar geef je tot circa zes klokuren per week les, onder begeleiding van een bevoegd docent. Ideaal als je (nog) niet de volledige overstap wilt maken.
- Voor wie: professionals of studenten die hun expertise willen delen en kleinschalig willen starten.
- Duur: flexibel, op basis van afspraken met de school.
- Pluspunten: laagdrempelig, je ontdekt snel of het onderwijs bij je past.
- Aandachtspunt: beperkt aantal uren en minder continuïteit met een klas.
Welke route past bij jou? (korte vergelijking)
| Route | Duur | Doelgroep | Betaald | Studiebelasting |
|---|---|---|---|---|
| Zij-instroom in het beroep | ± 2 jaar | HBO/WO | Ja | Hoog |
| PO (basisonderwijs) | ± 2 jaar | HBO/WO | Ja | Hoog |
| VO (voortgezet) | ± 2 jaar | HBO/WO | Ja | Hoog |
| PDG (mbo) | 10–18 mnd | Vakmensen | Ja | Middel |
| Versneld (pabo) | 0,5–1,5 jaar | Pabo-studenten | Ja | Middel |
| Hybride | Flexibel | Professionals/Studenten | Vaak | Laag |
Tips om te kiezen (en vol te houden)
- Match je route met je ervaring. Heb je diepe vakkennis? VO of PDG kan dan logisch zijn. Liever brede pedagogiek? Kijk naar PO.
- Realistisch plannen. Reserveer vaste studieblokken, zeker in toets- en rapportweken.
- Praat met scholen en opleidingen. Vraag naar begeleiding, roosters, vrijstellingen en subsidieafspraken.
- Bouw een supportteam. Coach/mentor, collega’s en iemand thuis die weet wat je traject vraagt.
- Begin klein als je twijfelt. Hybride lesgeven is een veilige opstap; doorstroom kan later altijd.
Direct aan de slag
Ben je er klaar voor? Check de nieuwste plekken voor zij-instroom en vind scholen die actief werven:
Bekijk vacatures voor zij-instromers
Vind scholen die zij-instroom aanbieden